Er žunglyndi mešal flugmanna eitthvaš leyndarmįl?

 Hiš sorglega flugslys sem įtti sér staš ķ frönsku ölpunum hinn 25. ars 2015 vakti upp žį spurningu hvort flugmenn skuli vera viš störf ef žeir eiga viš žunglyndi eša gešsjśkdóma aš strķša. Eins og stašfest var žjįšist ašstošarflugmašurinn ķ ofangreindu slysi af alvarlegu žunglyndi meš sjįlfsvķgshugsunum.

Flugmenn bera margfalda įbyrgš į lķfi annarra ķ starfi sķnu. Sama gildir reyndar um żmsar ašrar starfsstéttir sem sinna įbyrgšafullum störfum žar sem mannslķf eru ķ hęttu ef starfinu er ekki sinnt sem skyldi. Žótt flugmašur žjįist af žunglyndi žżšir žaš žó ekki aš hann sé žar meš óhęfur til vinnu meš įbyrgš į mannslķfum. Ręšst žaš af įstandi hans hverju sinni hvort af honum eša sjśkdómsįstandi hans stafar hętta.

Andlega veika einstaklinga er finna innan allra stétta og į öllum aldri. Konur eru aš vķsu tvisvar sinnum lķklegri en karlmenn meš aš žróa meš sér žunglyndi. Į Ķslandi žjįst um žaš bil 12-18 žśsund manns af žunglyndi į hverjum tķma. Fjölmargir sem eiga viš gešsjśkdóma aš strķša reyna aš fela veikindi sķn žvķ fordómar hér į landi eru enn mjög algengir. Mannleg samkennd og įbyrgšartilfinning vķkur mjög seint fyrir gešręnum truflunum frį sjónarhóli žess veika.

Žrįtt fyrir algengi gešręnna sjśkdóma er žaš hins vegar afar fįtķtt aš slķk vandamįl skapi alvarlegt hęttuįstand og enn sķšur aš žaš leiši til slyss. En į mešan lķkur į svo alvarlegum vanda eru til stašar žį er naušsynlegt aš gera žaš sem ķ mannlegu valdi stendur til žess aš koma ķ veg fyrir aš hann leiši til skelfilegra afleišinga. Truflun eins og sś sem viršist hafa leitt til tortķmingar Germanwings 4U 9525 veršur aš teljast afar sjaldgęf.

Bandarķskir vķsindamenn rannsökušu į įrunum 1956- 2012 tķšni flugslysa sem sem hęgt er aš rekja til sjįlfsvķga hjį flugmönnum. Nišurstöšurnar sżna aš sjįlfsvķg voru orsakavaldur ķ innan viš 1% flugslysa žar ķ landi (24/7,244 tilfella). Ķ žeim tilfellum sem slķkt geršist var oftast um unga flugmenn (karla) aš ręša og einkennandi var aš flest slysin uršu į tķmabilinu október-mars. Algengast var ķ žessum sjįlfsvķgsflugum aš flugvélunum var flogiš į fjall, opin svęši, vatn eša byggingar. Flugmennirnir įttu žaš sameiginlegt aš eiga viš persónluleg vandamįl aš strķša, žeir voru annaš hvort einhleypir, frįskyldir eša ekklar. Žunglyndi og gešręn vandamįl fylgja oft ķ kjölfar slķkra įfalla.

Bandarķsk flugmįlayfirvöld (FAA) tilkynntu ķ aprķl 2010 aš žau myndu taka til greina og veita undanžįgu flugmönnum er vegna vęgs til mišlungs žunglyndis tękju inn žunglyndislyf. Gįtu flugmenn nś fariš fram į leyfi til starfa žrįtt fyrir notkun eftirfarandi fjögurra žunglyndislyfja: Fluoxetine (Prozac), Sertraline (Zoloft), Citalopram (Celexa) eša Escitalopram (Lexapro.Fram til įrsins 2010 hafši öll lyfjamešferš vegna žunglyndis kostaš flugmenn starfiš.

Hvernig er hęgt aš fyrirbyggja flugslys af žessum toga?

Fyrst og fremst žarf aš efla skimun fyrir gešsjśkdómum hjį flugmönnum. Hingaš til hafa flugmenn svaraš skriflega spurningum er varša andlega lķšan ķ reglubundnum lęknisskošunum. Trślega er sś skimun of takmörkuš til žess aš greina andlega lķšan, hvaš žį gešsjśkdóma. Meš skriflegum svörum getur flugmašurinn fališ lķšan sķna, mešvitaš eša ómešvitaš. Slķkt er mun erfišara aš fela ķ vištali viš žjįlfašan sérfręšing. Flugmenn geta, eins og allir ašrir, leitaš til almennra gešlękna, fengiš greiningu į sjśkdómsįstandi sķnu og višeigandi mešferš ef žess žarf. Allar upplżsingar sem fįst viš slķka rannsókn eru skrįšar ķ sjśkraskrį. Upplżsingarnar eru žar ašgengilegar öllum žeim mešferšarašilum sem hafa til žess fyrirfram skilgreindan ašgang žegar žess er žörf, innan viškomandi stofnunar.

Ef flugmašur er greindur meš gešsjśkdóm (sama hver sś greining er) į samkvęmt gildandi reglum aš tilkynna sjśkdómsgreininguna til yfirlęknis Samgöngustofu(įšur Flugmįlastjórn). Žar er tilkynningaskyldan ofar žagnarskyldu lęknis. Yfirlęknir metur sķšan hvort erindiš žurfi aš fara lengra. Ef gešlyfi er įvķsaš į flugmann er honum skylt aš tilkynna lyfjamešferšina til yfirlęknis žvķ flugmašurinn žarf undanžįgu til starfa viš slķkar ašstęšur. Mörg gešlyf eru leyfileg fyrir starfandi flugmenn. Ef gešlęknir sem hefur flugmann ķ mešferš, telur aš hann sé ekki fęr um aš sinna starfi sķnu sökum vanlķšunar og almannaheill gęti hugsanlega veriš stefnt ķ voša, ber honum aš tilkynna žaš til flugmįlayfirvalda. (Hér er įtt viš alvarleg veikindi sem geta leitt til sjįlfvķgstilrauna).

Engin slķk tilkynning barst ķ tilfelli žżska flugmannsins enda eru reglur ķ Žżskalandi stķfari en hér į landi varšandi žagnarskyldu lękna, žrįtt fyrir ógn viš almannaheill. Trślega verša žęr reglur endurskošašar ķ kjölfar hörmunganna.


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband